تېڭشۈن تورى 12-يانۋار خەۋىرى، نۇر تورى تەرجىمىسى:

گانگى دەرياسى ھىندىستانلىقلارنىڭ قەلبىدىكى مۇقەددەس دەريا. بىراق، ئۇ ئۇزۇن يىللاردىن بۇيان ھىندىستان بويىچە بۇلغىنىشى ئەڭ ئېغىر دەريالارنىڭ بىرى بولۇپ كەلدى. بۇ دەرياغا سانائەت بۇلغىمىلىرى قويۇپ بېرىلگەندىن باشقا، يەنە خەلقنىڭ ھەرخىل دىنىي مۇراسىملىرىدىن قالغان قالدۇقلار، كۆيدۈرۈپ دەپنە قىلىش پائالىيەتلىرىدىن قالغان ئادەم سۆڭەكلىرى ۋە قەيەردىن كەلگەنلىكى نامەلۇم ھايۋانات سۆڭەكلىرى تولۇپ كەتكەن.

ھىندىستان ھۆكۈمىتى بىر نەچچە يىل ئىلگىرى «گانگى دەرياسىنى تازىلاش» پىلانىنى يولغا قويۇپ بۇلغىنىشى ئەڭ ئېغىر بىر نەچچە بۆلەكنى پاكىزلىماقچى بولدى. ھىندىستان تاراتقۇلىرى دەريانى تازىلاش پىلانى ئېلان قىلىنغىنىغا ئۈچ يىل بولغانلىقى جاكارلانغان بولسىمۇ، ئەمما ھازىرغا قەدەر بىر پۇڭمۇ سەرپ قىلىنمىغانلىقىنى بىلدۈردى.

گانگى دەرياسى ھىندىستان ئۇتتار پىرادېش ئىشتاتىنىڭ ھاياتلىق مەنبەسى بولۇپ، دەريا ئېقىنىنىڭ كۆپ قىسىمى مۇشۇ ئىشتاتقا جايلاشقان. شۇڭا بۇ ئىشتاتنىڭ گانگى دەرياسىنى پاكىزلاش مەسئۇلىيىتىمۇ ئېغىر. يېقىندا ئىشتات مىنىستىرى يوگىنىڭ (Yogi Adityanath) قوللىغۇچىلىرى قاپ يۈرەكلىك بىلەن بىر پىلاننى ئوتتۇرىغا قويدى:

«گانگى دەرياسىغا 500 تاشپاقا قويۇۋېتىمىز. ئۇلار دەريادىكى ئادەملەرنىڭ جەسەتلىرى ۋە باشقا چىرىگەن نەرسىلەرنى يەپ دەريانى تازىلايدۇ.»

بۇ ھەرگىز چاقچاق ئەمەس، بەلكى ھەقىقىي ئىجرا قىلىنىدىغان پىلان. ئۇتتار پىرادېش ئىشتاتى ئورمانچىلىق تارماقلىرى 1-ئاينىڭ ئاخىرى ھاۋا ئىللىغاندىن كېيىن «ئىجادچانلىققا» ئىگە بۇ خىزمىتىنى رەسمىي باشلاپ گانگى دەرياسىغا تاشپاقا قويۇۋېتىدۇ.

باشقىلارنىڭ نەزىرىدە تولىمۇ غەلىتە بىلىنگەن پىلاننىڭ ئۇتتار پىرادېش ئىشتاتىدا يۈرگۈزۈلۈۋاتقىنىغا 30 يىل بولاي دېدى. بۇ ئىشتات 1980-يىلىدىن باشلاپ تاشپاقا قويۇۋېتىش ئارقىلىق گانگى دەرياسىدىكى چىرىگەن گۆش ۋە باشقا ئەخلەتلەرنى تازىلاپ كەلدى. بۇ جايدىكى تاشپاقىلارنىڭ سانى ھىندىستان بويىچە ئەڭ كۆپ بولغاچقا ئۇلاردىن پايدىلىنىپ دەريانى تازىلاشنىڭ بولمايدىغان يېرىمۇ يوق.

بىراق، تورداشلار بۇنىڭغا قارشىلىق بىلدۈردى: نەچچە 100 تاشپاقىغا تايىنىپ 2500 كىلومېتىرلىق دەريانى تازىلاش ئۇخلىماي چۈش كۆرگەنلىك. ئۇنىڭ ئۈستىگە دەريا ھەيران قالارلىق دەرىجىدە بۇلغىنىپ كەتتى. تاشپاقىلار ئېھتىمال دەرياغا كىرەر-كىرمەيلا زەھەرلىنىپ ئۆلۈپ قېلىشى مۇمكىن.

سەھىيە تارماقلىرىنىڭ ئۆلچىشىگە ئاساسلانغاندا، گانگى دەرياسىنىڭ ھەر 100 مىللىلېتىر سۈيىدىكى چوڭ ئۈچەي تاياقچە باكتېرىيەسىنىڭ سانى 60 مىڭغا يېتىدىكەن، قانۇندا بەلگىلەنگەن ئۆلچەمنىڭ 120 ھەسسىسىگە توغرا كېلىدىكەن!